KUVVET ve HAREKET (DENEYLER)

 Kuvvet ve Hareket ünitesine kısaca bir giriş yaptıktan sonra konuları daha iyi anlayabilmeleri için deneyleri öğrencilerim arasında sıra numarasına göre dağıttım. Belirli bir süre verdikten sonra deneylerini sunmalarını istedim. Hazırlanmışlar. Çok da güzel sundular...İşte deneyleri...

Etkinlik 1: Topları Çarpıştıralım.

Kazanım: Cisimler arasında fiziksel temas sonucu ortaya çıkan kuvvetleri "temas kuvvetleri" olarak belirler. 

Zümrüt ve Ali bize "Topları Çarpıştıralım" etkinliğini yaptılar. Getirdikleri toplardan birini durmakta olan bir topa yuvarlayıp çarpıştırdılar ve topların hareketlerini gözlemlediler. 

Gözlemleri sonucunda top hareket halindeyken itme biçiminde kuvvetm etkisine sahip olduğunu ve her iki topu hareket ettiren kuvvetin itme kuvveti olduğu sonucuna vardılar. 

Etkinlik 2: Sihirli Kuvvetler.

Kazanım: Fiziksel temas olmadan da cisimlere bazı kuvvetlerin etki edebileceğini fark eder. 
Alper ve Gözde "Sihirli Kuvvetler" etkinliğini yaptılar. 

Araç Gereç: Top, kağıt parçaları, mıknatıs, toplu iğneler, plastik tarak.

Mıknatısı toplu iğnelere yaklaştırdılar. Toplu iğnelere hiçbir kuvvet uygulamadan mıknatısın toplu iğneleri çektiğini gördüler.Buradaki kuvvetin temas gerektirmeyen bir kuvvet olup manyetik kuvvet olduğu sonucuna vardılar.

Saçlarına sürttükleri tarağı kağıt parçalarına tuttuklarında tarağın kağıt parçalarını çektiğini gördüler. Buradaki kuvvetin temas gerektirmeyen bir kuvvet olduğu  ve çekme kuvveti olduğu sonucuna vardılar.

Alper topu yere bıraktığında topun yere düştüğünü gördük. Bu kuvvetin de temas gerektirmeyen bir kuvvet olduğu ve bu kuvvetin de yerçekimi kuvveti olduğu sonucuna vardık.

 Etkinlik 3: Mıknatısı Tanıyalım.

Kazanım: Mıknatısların birbirini çektiğini veya ittiğini gözlemler.
Ömer ve Atakan bize mıknatısların birbirini ittiğini ve çektiğini gösterebilmek için bir deney gösterdiler. Arabanın altına mıknatısı bantlamışlar. Sıranın altından diğer mıknatısı hareket ettirerek, arabayı hareket ettirdiler. Böylece bize mıknatısların birbirini ittğini veya çektiğini kanıtladılar.

Etkinlik 4: Kaybolmayan Kutuplar 

Kazanım: Mıknatısların farklı iki kutbu olduğunu fark eder.
Sacide Nur ve Hazal bize "Kaybolmayan Kutuplar" etkinliğini yaptılar. Mıknatısın iki kutbu olduğunu (N) ve (S) söylediler. Farklı kutupların birbirini çektiğini, aynı kutupların birbirini ittiğini söylediler. Burada mıknatısı çekiçle kırdılar. Mıknatısın her bir parçasının da yine mıknatıslık özelliği taşıdığını ve yine iki kutbu olduğunu gösterdiler bize.

 Etkinlik 1: Temas Kuvvetleri Olmadan Çalışan Düzenek

Kazanım: Mıknatısların aynı kutuplarının birbirini ittiği, zıt kutuplarının ise birbirini çektiği sonucuna ulaşır.
Celal ve Ecem bize "Temas Kuvvetleri Olmadan Çalışan Düzenek" etkinliğini yaptılar. Bize bir taslak hazırladılar. Bu taslağı uyguladılar. Bir oyuncak arabanın üzerine mıknatıs bantladılar. Farklı bir mıknatısla itme ve çekme kuvveti uygulayarak arabayı hareket ettirdiler. Buradan da biz mıknatısın farklı kutupların birbirini çektiğini, aynı kutupların birbirini ittiğini bir daha gösterdiler.

Etkinlik 5:  Hareketi Zorlaştıran Nedir?

Kazanım: Çeşitli yüzeylerin (halı, beton, buz v.b.) cisimlerin hareketlerine etkilerini karşılaştırır. 

Kazanım: Bir cismin kaygan bir yüzeyde daha kolay, pürüzlü bir yüzeyde ise daha zor hareket ettirebileceğini gözlemler.
Yakup ve Bertuğ bir mukavva, oyuncak araba, zımpara kağıdı, havlu, cam yüzey ve cetveli kullanarak bize hareketi zorlaştırıcı ve kolaylaştırıcı kuvvetleri göstermeye çalıştılar.

Mukavvayı eğimli bir yüzey haline getirdiler. Arabayı eğimli yüzeyden zımpara kağıdının bulunduğu bir yüzeye bıraktılar...

Arabayı eğimli düzlemden cam yüzeye gönderdiler ve arabanın aldığı yolu cetvelle ölçtüler.

Yüzeyin havlu olduğu bir alana bıraktılar.

Aldığı yolu cetvelle ölçtüler..

Ve bir tablo yaptılar...

Yüzeyin zımpara kağıdı olan yüzeyde aldığı yolu da cetvelle ölçtüler...

 Tabloya göre arabanın en uzun yolu cam levha üzerinde aldığını çünkü cam levhanın düz ve pürüzsüz yüzeye sahip olduğu sonucuna vardılar. Arabanın havluda ve zımpara kağıdında daha az yol aldığını gördüler. Buradan da bu yüzeylerin girintili ve çıkıntılı ve pürüzlü yüzeyler olmasından daha az yol aldığı sonucuna vardılar.

Etkinlik 4: Bu Yarış Nasıl Kazanılır?

Kazanım:  Yüzey ile cisim arasında, cismin hareketini zorlaştıran veya engelleyen kuvveti, sürtünme kuvveti olarak tanımlar.

Kazanım: Sürtünmenin bir temas kuvveti olduğunu fark eder.  

Ayça bize eğimli bir düzlemde kağıt, kağıt parçaları, yün, bantlı bir yüzey, ıslak bir yüzey ve zımpara kağıtlı yüzeyden oluşan bir yarış pisti hazırlamıştı. Tek tek arkadaşlarından farklı yüzeylerden arabayı serbest bırakmalarını söyledi. 

Müge kağıt yüzeyden arabayı serbest bıraktı. Koray kronometreli saatiyle süre tuttu. Ayça tahtaya arabanın her bir yüzeyde aldığı yolu kaydetti.

Sacide kağıt parçalı yüzeyden gönderdi arabayı...

Berke yün yüzeyden gönderdi arabayı...

Celal ıslak yüzeyden gönderdi...

Bertuğ bantı yüzeyden gönderdi...

Ceren kumlu yüzeyden gönderdi arabayı...

Tablodaki değerleri karşılaştırdılar. Kumlu yüzeyin, zımparalı yüzeyin, yünlü yüzeyin hareketi zorlaştırdığı sonucuna vardılar. Araba en yavaş bu yüzeylerde gitmişti çünkü...Hareket yönüne zıt yönde ortaya çıkan ve temas gerektirmeyen bu kuvvete sürtünme kuvveti dediler...